Theecultuur: China
Ver voordat thee in China populair en zelfs een levenswijze werd, was het voornamelijk een medicijn. Thee werd niet alleen gebruikt als behandeling tegen allerlei ziektes maar ook als een soort levenselixer. Zeg maar thee voor een langer, vitaal leven. Zelfs vandaag de dag nog wordt met name groene thee en pu erh in traditionele Chinese geneeskunde voorgeschreven tegen klachten. Met de bevestiging van bepaalde claims door de moderne wetenschap heeft het zelfs weer een stijgende lijn te pakken. Thee werd ook gebruikt tijdens meditatie. De rol van thee veranderde langzaam toen toen boeddhistische priesters het in aristocratische kringen introduceerden. Een lange tijd kon alleen het keizerlijke hof, de aristocratie en deze selecte groep priesters thee drinken. Later toen thee verder door het land verspreide en beschikbaar werd voor alle mensen kond ook de lagere klasse eindelijk regelmatig genieten van thee.
Het duurde niet lang voordat thee een vast verankerde rol kreeg in het dagelijkse leven in China. Van medicijn naar de rol die we nu voor thee kennen. Tijdens de Ming dynastie werden massaal de deuren geopend van de nog onbekende theehuizen waar iedereen van elke leeftijd, elk moment van de dag thee dronken en van elkaars gezelschap te genieten. Op deze manier was thee nooit meer gelimiteerd tot een moment van de dag maar kon het op elk moment genuttigd worden. De theehuizen serveerde alleen thee en werden al snel een onderdeel van het dagelijkse leven. In het hedendaagse China zijn dezelfde theehuizen nog steeds erg populair om elkaar te ontmoeten. De belangrijke rol van thee in het dagelijkse leven is sterk aanwezig aan de (keuken)tafel. Thee is een van de belangrijkste onderdeel van elke maaltijd, of het nu het ontbijt, lunch of het avondeten is. Thuis of in een restaurant, er is altijd wel een theepot aanwezig. Los van maaltijden, thee speelt ook een voorname rol bij het verwelkomen van gasten, een eeuwenoude traditie. In China wordt voornamelijk groene thee gedronken, nipt gevolgd door oolong en als goede derde pu erh. Witte thee en zwarte thee worden minder gedronken maar verdienen toch aanzien.
De Chinese thee ceremonie wordt Gong Fu genoemd, wat een aantal gelijkenissen en veel verschillen vertoond met de Japanse theeceremonie. Tijdens een Gong Fu theeceremonie wordt de theemeester beschouwd als een kunstenaar. Stijlen voor het inschenken van het water en het serveren van de thee verschillen per Chinese theemeester. Er wordt veel tijd besteed aan het oefenen van moeilijke en kunstige bewegingen. De gebruiksmiddelen voor de theeceremonie bestaat door de regel uit een Yi Xing theepot van klei en verschillende kleine theekopjes, een vlakke kom voor het opvangen van water en een aantal bereidingsmiddelen van bamboe om de hete objecten mee te kunnen bedienen. De theemeester stelt de theepot en de kopjes op in een kring in de vlakke kom waarna de kopjes worden voorverwarmd met heet water. Hierdoor trekt de thee op een constantere temperatuur en koelt het niet snel af. Iets wat de smaak negatief beïnvloedt. Na het weggooien van het spoelwater worden de theebladeren, voornamelijk oolong, afgewogen in de theepot. Meer heet water wordt vervolgens over de bladeren gegoten zodat de bladeren kunnen trekken. Elke infusie tijdens een Gong Fu ceremonie is vrij snel, ongeveer 30 seconden, ondanks dat de timing niet exact overeenkomt. Er bestaan hierin grote verschillen, afhankelijk van de theemeester. De een giet heet water over de buitenkant van de theepot en wanneer het water volledig verdampt is het moment is om over het water over de theebladeren heen te gieten. De andere theemeester telt een volledige vier diepe ademhalingen voor deze begint met het uitschenken van het hete water. Welke methode ook, de een trektijd is ongeveer 30 seconden en veranderd tijdens de ceremonie niet. De theemeester giet vervolgens in een continue beweging rond de theekojes, een beetje per keer zodat elk persoon evenveel en een gelijke sterke thee heeft in het kopje. Na het genieten van de eerste ronde thee worden de theebladeren hergebruikt voor meerdere keren.
Een andere traditie die genoemd moet worden is de bijzondere yakboter thee uit de gebergtes van Tibet. Sterke zwarte theebladeren, vaak pu erh, krijgen in de nacht de tijd om te trekken zodat een sterk concentraat ontstaat. Dit theeconcentraat wordt in een speciale ton gekarnd met yak of geitenmelkboter en zoet zodat een dikke, romige drank ontstaat. De thee wordt door de meesten elke dag gedronken en door de vele calorieën is het een belangrijke voedselbron voor de Tibetanen.
Naast de bekende traditionele theeceremonie Gong Fu is het onvoorstelbaar dat iedereen zijn thee op deze manier drinkt. Natuurlijk is dit niet het geval. Toch is er ook hier onderscheid te maken in hoe men thee drinkt in China. Grofweg is er per regio onderscheid te maken in hoe de 'normale' Chinees zijn of haar thee nuttigt. Hier zijn namelijk nogal wat verschillen te ontdekken, kan ook haast niet anders in zo'n immens land.
We beginnen in het verre Noorden. In het noorden (Beijing en omliggende gebieden) wordt door de meeste mensen thee via ‘grandpa style’ gedronken. In grote koppen of hoge glazen, met de bladeren op de bodem. De bovenste helft wordt gedronken, waarna de beker met meer heet water wordt aangevuld. Hier wordt voornamelijk groene en witte thee gedronken. Lichtelijk ten zuiden ligt Zhejiang. In de regio van Zhejiang worden grote theepotten met een aantal theekopjes gebruikt. Vergelijkbaar met de Nederlandse stijl van theedrinken maar dan zonder oortjes aan de kopjes. Ook hier domineren groene en witte thee.
Verder naar het zuiden (zeg maar Fujian en Noord-Guangdong) beginnen oolongs en zwarte thee te domineren. Thee wordt gezet in kleine theepotten met een hoog blad-water ratio en korte zettijden. Dit is de zogenaamde ‘gongfucha’ methode. Gaan we nog verder naar het zuiden (op de hoogte van Guangdong en Guangxi) dan wordt thee gezet in kopjes met een dekseltje of de zogenaamde ‘gaiwans’. De theesoorten geroosterde oolongs en post-fermentatie thee zoals pu erh of liuan/liabao domineren voornamelijk hier het thee drinken. Dan hebben we het alleen nog over de kustregio’s van China. Gaan we de binnenlanden in dan zien we dat thee meer wordt verwerkt tot theecakes en theeblokken, de zogenaamde geperste thee. Hier wordt vooral de gefermenteerde thee gedronken. Alhoewel, de lokale bevolking drinkt vooral de onverwerkte (raw), ongefermenteerde vorm terwijl de aged vooral voor de export bedoeld is.
Bronnen
- Verhoeven, N. (2011). Wat is onderzoek?(4e ed.). Amsterdam, Nederland: Boom Lemma.
- Steenkiste, A. van (2016). De stille kracht van thee. (1e ed.). Nederland: Davidsfonds/Infodok
- Wachendorf, V. von (2007). Thee. (1e ed.). Nederland: Parragon, vert. Cécile Biekmann
- Pettigrew, J. (2016). Thee. (3e ed.). Nederland: Librero Nederland B.V., vert. Ingrid Hadders
- https://www.quora.com/Whats-the-difference-between-Chinese-teas-and-English-teas