Theesoorten: alle soorten uitgelegd

Alle thee komt van de theeplant Camellia Sinensis, een groene struik die in het wild wel 15 meter hoog kan worden! De theeplant wordt voor de oogst gecultiveerd. Op 1,5 meter is oogsten namelijk aanzienlijk gemakkelijker.

Terwijl alle thee van dezelfde plant komt, Camelia sinensis, bestaan er honderd verschillende theesoorten, elk met hun eigen uiterlijk, smaak en aroma. Zoals bij wijn of koffie is elke oogst van jaar tot jaar verschillend door verschillen in klimaat, regenval en andere seizoensgebonden factoren. Thee van dezelfde theeplantage, theetuin of thee estate kan van jaar tot jaar in smaak verschillen. Een bepaalde thee verkrijgt bovendien voor een groot gedeelte haar bijzondere karakteristieken door de manier van cultivatie en verwerking.

Om orde te scheppen in alle mogelijke theesoorten is het mogelijk om thee te categoriseren – oftewel onder te brengen in de verschillende theesoorten. De meest voorkomende categorieën zijn groen, wit, oolong, zwart en gefermenteerd. Voor de doorbraak van moderne wetenschap was het in Europa algemeen bekend dat thee het resultaat was van een fermentatieproces, vergelijkbaar met bijvoorbeeld de verwerking van wijn of kaas. Het is echter zuurstof wat er voor zorgt dat theebladeren veranderen. Door selectief en zorgvuldig de theebladeren bloot te stellen aan lucht is het voor theeboeren mogelijk bepaalde smaken en aromas naar voren te halen in de bladeren.

Er zijn ongeveer 3000 verschillende theesoorten, elke met eigen karakteristieken. De afkomst van de thee en de benaming is in vele opzichten gelijk als bij wijn. Zoals Bordeaux vernoemd is naar de Bordeaux regio en Champagne alleen uit de Franse Champagne provincie mag komen, wordt thee ook naar de producerende regio vernoemd. Assam thee is bijvoorbeeld vernoemd naar de Assam regio in India en Yunnan naar de gelijknamige Chinese provincie. De geografische locatie, het klimaat, de grond en hoe de thee is verwerkt bepalen samen de smaakkarakteristieken.

Kort door de bocht – des te minder thee geoxideerd is, des subtieler en lichter deze in smaak en aroma is. Sterk geoxideerde thee hebben een donkere rood-bruine of aardachtige infusie terwijl een witte thee een lichte geel-groene kleur heeft. Vanzelfsprekend zijn er uitzonderingen op de regel. Een Gyokuro, de hoogste gradatie Japanse losse groene thee heeft een intensere smaak dan een zachte, toffee-achtige zwarte thee uit Sri Lanka.

Veelvoorkomend maar toch belangrijk om te vermelden, populaire infusies zoals kamille zijn niet echte theeën omdat ze niet van de theeplant Camelia sinensis komen. Kruiden zijn dan ook niet een theesoort te noemen. Geldt overigens ook voor rooibos, ook geen theesoort. Maar door de populariteit is aan het eind van dit artikel ook informatie over kruidentheeën bijgesloten.

Witte thee
Witte thee ondergaat de minst bewerking van alle theeën. Traditioneel gecultiveerd in China, witte thee wordt een aantal dagen in het jaar geplukt. Net wanneer een witte dons, bekend als bai hao op de fragiele jonge uitloper verschijnt. De geplukte jonge bladeren worden in de gelegenheid gebracht te verwelken om vervolgens gedroogd te worden om het oxidatieproces te stoppen. Dit is een delicaat proces, waarbij strikte aandacht van de theemeester nodig is. Door de wereldwijd toegenomen vraag wordt witte thee tegenwoordig ook in andere verbouwende gebieden gecultiveerd, zoals Darjeeling en Sri Lanka.

Van alle theesoorten heeft witte thee de meest delicate smaak en aroma. De nuances zijn subtiel, haast ontastbaar en roepen smaken op zoals bamboe, asperges tot aardachtige smaaktonen als amandel. Aroma´s neigen naar subtiele bloemige tonen, variërend als een bloemenboeket van theesoorten.

BEKENDE WITTE THEEËN

SILVER NEEDLE (BAI HAO YIN ZHEN) – deze thee bevat alleen witte, jonge theeknoppen en kent de meest pure, delicate smaak.

Groene thee
Groene thee is een theesoort die niet wordt gefermenteerd. Omdat ze niet-geoxideerd is behoudt groene thee haar vitale kleur. Om oxidatie te voorkomen worden de bladeren verhit verwerkt om zo de enzymen meteen te elimineren, enzymen verantwoordelijk voor het oxidatieproces. In China wordt dit over het algemeen gedaan door de bladeren te roosteren of te verhitten in een pan. In Japan wordt dit dikwijls gedaan door de theebladeren te stomen. Elk proces zorgt voor een specifiek, kenmerkende smaak. De Chinese stijl brengt een mondwaterende smaakrange naar voren van citrus-achtig tot rokerig met een lichte body. De kleur van het aftreksel is vaak niet echt ´groen´, maar juist licht geel – vergelijkbaar met de kleur van stro. De stoommethode zorgt voor een diepe plantaardige of kruidachtige smaak, zo kenmerkend voor Japanse thee. De kleur van Japanse groene thee loopt uiteen van licht groen – lichte Sencha, tot diep grasgroen – zoals bij een Gyokuro. Binnen de theesoort bevat de groene thee die gestoomd is meer vocht en is daardoor delicater van smaak. Gestoomde thee dient koeler bewaard en eerder geconsumeerd te worden.

BEKENDE CHINESE GROENE THEE

DRAGON’S WELL (LUNG CHING) – verbouwd in de provincie Zhejiang en verwerkt door het plat persen van de bladeren, zo typerend voor deze thee. Delicate smaak en zoet aroma.
PI LO CHUN – of “Groene Slak Lente”, deze thee wordt verbouwd bij de top van de Tung Ting Mountain in de provincie Jiangsu. Een geraffineerde en milde thee.

BEKENDE JAPANSE GROENE THEE

SENCHA – een pure groene gestoomde thee, met een verfrissende smaak en grasachtige of plantaardige aroma´s.

HOUJICHA – geroosterde groene theebladeren en twijgjes, met een nootachtige of toasty aroma en smaak.

GYOKURO – theestruiken worden in de schaduw gehouden voor 3 weken, net voor de pluk. De bladeren van de planten maken hierdoor meer bladgroen en aminozuren zoals theine aan, waardoor de thee een diep groene kleur en rijke, bijna hartige smaak (umami in Japan). Een pure groene gestoomde thee met een verfrissende en grasactige of plantaardige smaaktonen.

MATCHA – van struiken verbouwd in de schaduw, vergelijkbaar met Gyokuro, Tencha bladeren worden geplukt, waarna ze worden verwerkt en gedroogd om vervolgens vermalen te worden tot poeder. Deze fijne poeder heeft Matcha. Deze poeder wordt traditioneel opgeklopt in heet water tot een dikke, luchtige en heldere groene thee , het middelpunt in een Japanse thee ceremonie.

Oolong
Oolong, ook gespeld als Wu Long, is een halfgeoxideerd theesoort. De term betekend in het Chinees ´Zwarte draak´. Oolong werd lange tijd alleen gecultiveerd op het vaste land van China en Taiwan. Over het algemeen worden alleen de grotere, volwassene bladen geplukt, verwelkt, gerold, geoxideerd en vervolgens verhit. In het algemeen kennen de thee estates hun eigen voorkeur in het verwerken van theebladeren tot oolong. In de markt is het niet ongewoon om te zien dat de bladeren tussen 10% tot 80% geoxideerd worden. Door de ruimte in het oxidatieproces is het mogelijk een oolong te krijgen die veel samenhang vertoond met groene thee, zwarte thee of hier tussenin. Door deze ruime speling in het oxidatieproces bestaat er een groot palet aan verschillende smaken en aroma’s. Oolongthee kan meerdere keren gebruikt worden voor het zetten van thee. Bijzonder, omdat elke ronde wordt getypeerd door een eigen smaak en geur!

BEKENDE OOLONG THEE

TIEN GUAN YIN – vernoemd naar Guanyin, de godin van troost en genade. Deze prachtige oolong geeft een licht amberachtig aftreksel met romige textuur en bloemige smaaktonen. Meer info: tieguanyin.

DONG DING – Deze thee staat bekend om haar heldere groene voorkomen en verse plantaardige smaaktonen.

Zwarte thee
Zwarte thee is de meest bekende theesoorten in het Westen van de wereld. Om zwarte thee – in China bekend als ‘rode thee’ theesoort – te worden, worden de theebladeren volledig geoxideerd. De meeste zwarte thee wordt gemaakt door de jonge theebladeren te plukken, verwelken, rollen, volledig te oxideren en te verhitten. Van origine komt zwarte thee uit China, maar het wordt inmiddels in alle theegebieden wel geproduceerd. Een aantal van de meest bekende zwarte theeën komen uit de Indiase regio’s Assam, Darjeeling, Nilgiri en Sri Lanka (het voormalige Ceylon). De afgelopen decennia is het gebruik van machines toegenomen, maar wordt nog steeds de beste zwarte thee met de hand geplukt. Machinaal geplukte thee is vaak van inferieure kwaliteit en wordt voornamelijk gebruikt voor theezakjes.

Een lange traditie in zwarte thee, overgenomen van de Britten, is het creëren van melanges. Eeuwenlang hebben theebedrijven verschillende theeën tot een blend gemelangeerd om een specifieke smaak of karakteristieke thee te creëren. Denk aan een sterke ontbijtthee of een delicate namiddagthee. Maar doordat de kwaliteit en eigenschappen van een thee per oogst en van jaar tot jaar sterk kunnen variëren, is het aan de theemeester en zijn talent om elk jaar weer een thee te melangeren met dezelfde smaak als voorgaande jaren.

Een nieuwe trend in de theewereld, overgewaaid uit continentaal Europa, zijn estate teas, thee afkomstig van een specifieke theetuin of plantage – vaak met de jaaraanduiding. Zoals bij een goede wijn bevat een single origin specifieke kenmerken typerend voor de regio en het jaar. Om de unieke karakteristieken zijn bepaalde estate Darjeelings enorm populair en worden ze inmiddels voor duizenden euro’s per pond geveild. Vanzelfsprekend, omdat single origins overgeleverd zijn aan de genade van het weer kan de kwaliteit per jaar dramatisch verschillen.

Zowel bij melanges als bij single origins is er bij zwarte thee onderscheid te maken tussen broken en full bladklassen. Een gebroken thee bevat bladeren die meerdere malen zijn gebroken tot kleine stukjes. De kleine bladgrootte zorgt er voor dat het water meer van de thee kan opnemen in een kortere periode. Om deze reden is gebroken thee sterker in smaak en cafeïne, wat het een goede keuze maakt voor ontbijtthee of om te combineren met melk en suiker. Thee toebedeeld in een van de volledige theebladcategorieën is vaak verfijnder en zachter van smaak. Ondanks de uitzonderingen, zoals vele Assam bladtheeën, wordt bladthee vaak later op de dag gedronken zonder toevoeging van melk of suiker.

BEKENDE CHINESE ZWARTE THEE

KEEMUN – een complexe thee bekend om de verfijnde orchideeachtige aroma en subtiele tonen van pure chocolade.

LAPSANG SOUCHONG– de theebladeren voor Lapsang Souchong worden gerookt boven dennenhouten vuren om zo de thee het diepe, donkere rokerige karakter te geven. Deze theesoort wordt vaak gebruikt in Russische ontbijtthee en namiddagthee melanges.

YUNNAN – thee uit Yunnan is vaak milder en zoeter van smaak, met chocolade en honing tonen.

BEKENDE INDIASE ZWARTE THEE

DARJEELING – bekend als de “Champagne onder de thee”, thee uit Darjeeling (India) zijn lichter met een verfrissende astringentie.

Pu Erh
Ondanks de verwarring rondom fermentatie van thee is er een grote variëteit aan thee die daadwerkelijk gefermenteerd is. Vernoemd naar de stad Pu’er in de Chinese provincie Yunnan, bestaat de Pu Erh theesoort voornamelijk uit grotere bladeren die voor meerdere jaren gerijpt wordt. De hoogst gewaardeerde Pu Erh thee kan zelfs een lichte stoflaag of schimmel bevatten. Voor het rijpen wordt Pu Erh geperst tot verschillende vormen. Tijdens het rijpingsproces wordt de theesoort bloot gesteld aan microflora en bacteriën die het helpen te fermenteren, vergelijkbaar met wijn of yoghurt. Het smaakprofiel veranderd tijdens het fermentatieproces drastisch en neemt in diepte toe met het verstrijken van de jaren. Zoals bij fijne wijn zijn veel connaisseurs verzamelaars van erg oude, gerijpte Pu Erh. Het is niet ongebruikelijk dat er veel geld wordt betaald voor een Pu Erh van 30 jaar of ouder.

Pu Erh geeft een donker, aardachtig aftreksel vrij laag in cafeïne. De smaak is vaak aardachtig en zacht, waarbij de adstringentie typerend voor andere theesoorten ontbreekt. Vanuit Chinese traditie geloven velen dat Pu Erh het lichaam helpt bij digestie, terwijl nieuw onderzoek in de richting wijst dat Pu Erh helpt het in het terugbrengen van het cholesterolgehalte.

BEKENDE PU ERH THEE

Er zijn veel beroemde “vintages” afkomstig uit verschillende regio’s in China, maar alleen echte Pu Erh afkomstig van een van de theeplantages uit het Yunnan gebergte staat bekend als de hoogst gewaardeerde Pu Erh ter wereld.

Kruidenthee
Thee komt alleen van de theeplant, namelijk Camelia sinensis. De term thee wordt echter in de volksmond ook veelvuldig gebruikt voor infusies van planten en bloemen met verleidelijke smaken en aroma’s. Om op een juiste manier thee van andere infusies te onderscheiden wordt voor kruidenthee ook wel “tisane” gebruikt. Kruidenthee is dan ook geen theesoort. Het voordeel van tisanes is dat ze cafeïnevrij zijn, vaak zeer geschikt voor kinderen. Tisanes hebben hun eigen voordelen, zoals het Zuid-Afrikaanse rooibos, wat van nature veel vitamine C en anti-oxidanten bevat.

Zoals met ander voedsel of dranken is het belangrijk om bewust te zijn van de mogelijke effecten van bepaalde tisanes. Ginseng of het Zuid-Amerikaanse Maté hebben bijvoorbeeld een stimulerende werking zoals cafeïne. Kamille kan daarentegen een allergische reactie veroorzaken bij diegene die hier gevoelig voor is.

Meer losse thee tips & veelgestelde vragen

• Losse thee bewaren
• Losse thee zetten
• Wat is losse thee?
• Zelf ijsthee maken met losse thee
• De verschillen tussen theezakjes en losse thee
• Alles wat je nog niet wist over losse thee
• Temperatuur: water koken voor losse thee
• FAQ: Hoe lang kun je thee bewaren?
• FAQ: Hoe drink ik losse thee zoals in China?
• FAQ: Hoe zet ik losse thee (zonder attributen)?
• FAQ: Waarom is losse thee goedkoper (dan Cola Light)?
• FAQ: Hoe beoordeel ik de kwaliteit van losse thee?
• FAQ: Waar komt losse thee vandaan?
• FAQ: Theepot voor losse thee; welke theepot kopen?
• Losse thee kopen >>