How-to: Overstappen van koffie naar thee

'Wat vind je zo lekker aan koffie?' Op deze vraag kwamen weinig verrassende antwoorden. Omdat ze ‘van de smaak houden’. Sommigen omdat ze anders ‘niet wakker worden’. De befaamde cafeïne dus.

Anderen gaven aan dat het slechts onderdeel van de ‘ochtendroutine’ is.

Een gewoonte.

In deze How-to nemen we je bij de hand om gemakkelijk van koffie naar thee over te stappen. We nemen alle aspecten mee zodat je een goed beeld krijgt.

We gaan het over de voordelen hebben van thee, waarom koffie niet zo’n goed idee is… Je krijgt zelfs een aantal goede suggesties voor koffiealternatieven voor in de ochtend, middag en avond.

Overschakelen van koffie naar thee: Waarom doen?

Waarom van koffie overstappen op thee?

In eerste instantie denk je direct aan de mensen die om gezondheidsredenen moeten overstappen.

De meeste gezondheidsredenen hebben te maken met de bijwerkingen van cafeïne in koffie, zoals slapeloosheid of maagklachten.

Het moeten stoppen geldt echter niet voor iedereen.

Steeds meer mensen willen namelijk gewoon hun horizon wat verbreden. Die stoppen niet helemaal met koffie, maar willen juist wat minderen.

Er wordt namelijk steeds meer bekend over koffie en thee.

Een veelvoorkomende reden van minderen is dan ook gezondheid, een andere levensstijl of simpelweg omdat thee toch meer en meer gangbaar is geworden.

Alle redenen op een rij

Eerlijk, zowel koffie als thee hebben voordelen voor de gezondheid.

Van de twee is thee echter het prettigst voor het lichaam.

Je kunt namelijk de hele dag thee drinken zonder je zorgen te maken over een overdosis cafeïne.

Zelf drinken wij bijvoorbeeld soms wel 2 liter op een dag. 2 tot 3 potten (wij gebruiken de 600 ml versie van deze glazen theepot), afhankelijk van de theesoort.

Geen last van. Hoeven we bij koffie niet te proberen…

Met koffie is het namelijk echt anders.

Je kunt namelijk gemakkelijk te veel cafeïne binnenkrijgen.

Afhankelijk van verschillende factoren zoals stemming, gezondheid en hoe moe je bent, kan cafeïne een verschillend effect op je hebben.

De belangrijkste redenen om te switchen van koffie naar thee hebben we hieronder opgenomen: het effect op slaap en maag(klachten).

Slaap

Schakel over van koffie naar thee voor het slapen gaan.

Cafeïne beïnvloedt bij de meeste mensen het slaappatroon en de slaapkwaliteit.

Dat gebeurt niet alleen bij koffie in de avond.

Veel eerder zien we al effecten. In zeldzame gevallen kan een kopje dat 's ochtends wordt gedronken de nachtrust nog beïnvloeden.

Bij meer mensen wordt al een negatief effect ervaren als ze na 13.00 uur koffie drinken.

Thee echter, kan op elk moment van de dag gedronken worden. Je kunt zelfs nog een kopje vlak voor het slapen gaan drinken.

Tenzij je bijzonder gevoelig bent voor cafeïne natuurlijk…

in principe bevat thee echter niet genoeg cafeïne om het slaappatroon te verstoren als je 's avonds nog een klein kopje thee drinkt.

Gevoelige maag

Veel mensen met een gevoelige maag ervaren ongemak bij het drinken van koffie. Soms gaat het gemakkelijk weer weg, soms is het echter chronisch.

Cafeïnevrij helpt - want cafeïne is een maag irriterende stof – maar cafeïne is niet het enige wat de maag irriteert.

Koffie helpt bijvoorbeeld – of stimuleert zelfs – de zuurtegraad te verhogen in de maag. Net zoals chocolade dit doet.

Oprispingen of een rommelige, zelfs pijnlijke maag tot gevolg. Ben je die kick nodig voor de grote boodschap in de ochtend, wees niet getreurd.

Thee kan dit proces, ook al is het niet zo sterk, ook opwekken – vergelijkbaar met koffie dus.

Thee is echter veel milder. Zelfs thee met cafeïne, zoals groene thee en zwarte thee, is in vergelijking daarmee zeer mild.

Ben je helemaal niet op zoek naar cafeïne, dan is kruidenthee nog meer geschikt.

Kruiden hebben een waaier aan uiteenlopende soorten en smaken.

Cafeïneverschillen tussen koffie en thee

Laten we beginnen met de populairste aspect: het cafeïnegehalte. In droge (ongezette) vorm bevat thee meer cafeïne dan koffie.

Een kopje thee bevat echter gemiddeld slechts een derde van de cafeïne van een kopje koffie.

De effecten van thee en koffie zijn zeer verschillend. Zelfs als we drie kopjes thee zouden drinken, zijn de effecten heel anders dan bij één kopje koffie (ongeveer het equivalent qua cafeïnegehalte).

Een van de redenen is dat de cafeïne in thee (theïne) zich bindt aan andere stofjes, terwijl de cafeïne in koffie vrijer is in het aangaan van verbindingen.

Daardoor wordt de cafeïne gemakkelijker opgenomen, waardoor ook de effecten sterker en directe optreden.

Theïne daarentegen komt langzamer vrij. We zouden kunnen zeggen dat "koffie prikkelt, terwijl thee stimuleert".

Thee bevat bovendien ook nog een aminozuur, namelijk l-theanine. L-Theanine komt vrijwel uitsluitend voor in de theeplant Camellia sinensis.

Het is één van de redenen voor de bijzondere smaak van groene thee.

Gedroogde groene thee, bevat ongeveer 1-2% L-theanine en is daarmee een rijkere bron dan zwarte thee.

Het aminozuur L-Theanine is aanwezig in het bereik van 4,30 mg tot 24 mg per gram thee. Een kopje thee kan 13,0 tot 75,0 mg theanine bevatten.

Het zetten

Het zetten is voor beide dranken enigszins vergelijkbaar: hoe donkerder de boon of het blad, hoe minder lang het moet trekken.

De zetdetails zijn veel ingewikkelder, maar hoe groener de boon of het blad, hoe langzamer ze hun oplosbare vaste stoffen en aroma's afgeven.

Hier zijn geen grote verschillen, maar het is goed om te weten wanneer je thee gaat zetten.

Kun je thee zetten in een koffiezetapparaat? Dit is geen ongewone vraag bij mensen die overstappen van koffie op thee.

Het antwoord is: dat kan, maar het is helemaal niet nodig.

Je hebt geen speciale apparatuur nodig om thee te zetten en zelfs losse thee kun je rechtstreeks in een mok zetten.

Enkele cijfers ter referentie, het gemiddelde cafeïnegehalte van een 250ml kopje van verschillende dranken:

• Koffie (filter) heeft ongeveer 100-150 mg cafeïne
• Yerba Mate (3 gram) - 95 mg cafeïne
• Matcha (1 theelepel) -70 mg cafeïne
• Ripe Pu-erh - 60-70 mg cafeïne
• Zwarte thee - 50-90 mg cafeïne
• Oolong - 10 tot 75 mg (hangt af van de oxidatie)
• Raw Pu-erh - 30-45 mg cafeïne
• Groene thee - 30 mg cafeïne
• Witte thee - 10-25 mg cafeïne
• Kruidenthee - 0 mg cafeïne

Matcha poeder

Vanuit cafeïne-oogpunt is matcha altijd ons beste advies voor mensen die willen overstappen van koffie op thee.

Matcha heeft namelijk een hoog cafeïne gehalte. Omdat we het hele blad innemen in plaats van alleen een aftreksel te drinken, levert een kopje matcha alle voedingsstoffen (veel meer antioxidanten dan gewone groene thee) en alle cafeïne van de theebladeren.

Yerba Maté

Hoewel Yerba Mate niet echt thee is (komt niet van de Camellia Sinensis plant), is het een ander goed alternatief om koffie te vervangen en voldoende cafeïne binnen te krijgen.

Je kunt het op Zuid-Amerikaanse wijze drinken of als gewone thee zetten.

Enkele mogelijkheden zijn traditionele Yerba Maté (groen), geroosterde Yerba Maté of een gearomatiseerde melange.

Pu Erh

Pu-erh en zwarte thee zijn ook goede alternatieven vanuit cafeïne gezien.

Beide soorten werken ook goed met melk.

Het cafeïnegehalte hangt af van de soort pu erh thee.

Over het algemeen heeft ripe pu erh thee het hoogste cafeïnegehalte en raw pu erh thee het laagste.

Jonge raw (sheng) pu erh thee bevat tussen de 30 - 45 mg cafeïne per kopje. Jonge raw pu erh thee zal meer cafeïne bevatten in vergelijking met ripe raw pu erh omdat de cafeïne na verloop van tijd verdwijnt door oxidatie.

Het is dus mogelijk dat raw pu erh van tientallen jaren oud helemaal niet veel cafeïne meer bevat.

Ripe (shu) pu erh bevat 60-70 mg cafeïne per kopje. Het fermentatieproces veroorzaakt microbiële activiteit die catechines en andere moleculen na verloop van tijd afbreken, maar heeft geen invloed op de hoeveelheid cafeïne.

De cafeïne blijft dus een van de hoofdbestanddelen. Naarmate de ripe pu erh ouder wordt, begint ook de cafeïne af te nemen.

Alternatieven: het moment van de dag

Als koffie je go-to is en je wilt iets gezonders, zijn hier onze aanbevelingen voor verschillende momenten van de dag.

Ochtend

Als je melk in je koffie doet, wil je misschien een thee latte of een Matcha latte proberen.

Enkele van onze favoriete opties voor lattes zijn Hojicha latte (weinig cafeïne), Matcha latte, sommige gearomatiseerde zwarte thee latte (London Fog, Irish Breakfast Latte) en Chai latte. 

Als je liever voor puur gaat en misschien iets met meer cafeïne – dan raden we een krachtige, moutige Assam, een traditionele hete Matcha of ripe Pu erh aan.

Als je geen cafeïne wilt, dan is Rooibos of een donker gebrande Hojicha (zeer weinig cafeïne) een idee.

Middag

Een klassieke Earl Grey, een goede groene thee (tip: Lung Ching), een raw Pu erh of een lichte oolong (tip: Tien Kuan Yin).

Avond- of nachtthee

Na 17.00 uur is het een goed idee cafeïnehoudende thee te vermijden en te kiezen voor een kruidenthee.

Sommige kruidentheeën kunnen zelfs ontspanning bevorderen en helpen bij een goede nachtrust. Hoe klinkt kamillethee tijdens het lezen van een boek, vlak voor het slapen gaan?

Andere geweldige kruidentheeën voor de avond zijn citroenmelisse, lavendel, hop, pepermunt of een van de lekkere slaperige theemelanges zoals Heavenly Sleep.

Alternatieven: een vergelijkbare smaak

Veel mensen willen overstappen op ‘iets’ dat precies hetzelfde als koffie smaakt. Er zijn een paar goede vervangers op de markt, waarvan de meeste cafeïnevrij zijn. Echter…

… laten we je uit de droom helpen.

Je gaat geen koffievervanger vinden met dezelfde smaak en wat geen koffie is.

Punt.

Het is onmogelijk een thee vinden die precies zo smaakt als koffie, maar als je van koffie op thee overstapt, zul je misschien een of meer theeën vinden die je lekker vindt.

Probeer daarom altijd verschillende theesoorten van goede kwaliteit.

Begin niet met de verwachting dat je koffie vindt en geef het ook vooral een kans.

Dus, vandaar een aantal alternatieven op een rij.

Persoonlijk raden wij bijvoorbeeld Rooibos aan, omdat wij dat een van de gezondste optie vinden. Prettig in smaak, licht op de maag en legio smaakmogelijkheden als je niet van puur houdt.

Als je geen koffie meer wilt drinken, maar wel hetzelfde cafeïneniveau wilt, dan zijn Guayusa en Yerba Mate je twee beste opties.

Ze hebben een hoog cafeïnegehalte, vergelijkbaar met koffie, maar met een langzamere afgifte, door de aanwezigheid van andere verbindingen die de effecten van cafeïne tegengaan.

Shu Pu-erh thee heeft een sterke smaak die doet denken aan koffie. Het cafeïnegehalte is echter veel lager. Ideaal dus voor wie minder cafeïne wil.

Hojicha en gebrande Oolong (tip: Roasted Oolong) staan qua smaak ook dichter bij koffie dan andere theesoorten, maar met minder cafeïne dan de meeste theesoorten.

Hojicha is in feite een goede keuze, ongeacht wanneer je thee drinkt, vanwege het veel lagere cafeïnegehalte.

Oolong, Pu erh en complexe smaakprofielen

Sommige mensen houden van complexere smaaktonen en ontdekken graag verschillende koffies uit verschillende regio's. Bijvoorbeeld single-origin’s.

Voor degenen die van complexe smaken houden en een meer ontwikkelde tong hebben (dat volledig trainbaar is!), raden we verschillende soorten raw Pu erh en/of Oolong aan.

Deze zijn een zeer goede start om je hernieuwde zoektocht mee te beginnen.

Deze theeën van goede kwaliteit kunnen meerdere keren worden gezet, zodat je met elke keer zetten, verschillende smaaktonen kunt ontdekken.

Oolong is de theesoort met de meeste variëteiten, omdat de mate van oxidatie tijdens de verwerking kan variëren van 10-80%. Daarmee is het echt een geweldige theesoort om te ontdekken.

Als je houdt van de smaak van koffie, dan wil je misschien ook wel enkele theesoorten proberen die vergelijkbare smaakkenmerken hebben.

Zoals aards, houtachtig en geroosterde smaaktonen.

Een ander aspect om te overwegen is de body.

Veel koffiedrinkers geven de voorkeur aan volle theeën. We raden dan aan de volgende theeën te proberen:

Smaak

Ripe Pu-erh, Hojicha, Russian Caravan zijn goede suggesties om mee te beginnen.

Zoek je iets dat zo veel mogelijk naar koffie smaakt maar geen cafeïne bevat, zou je geroosterde gerst, gebrande paardenbloemwortel of cichoreiwortel, en eikeltjeskoffie kunnen proberen.

Body

Zit je juist meer verlegen om een sterke bak, naar iets dat qua body meer overeenkomt dan kun je Irish- of English Breakfast, Ripe Pu-erh, Assam, of Oost-Friese theemelange eens proberen.

Smaak van thee vs. koffie

Anderen drinken koffie, puur en alleen voor de cafeïne.

Ze houden niet persé van de smaak van koffie, dus voegen ze bijvoorbeeld suiker en/of melk toe.

Als je ook zo’n calorieën-teller bent, dikke kans dat je vaak vergeet dit soort kleine dingen mee te nemen: de suiker en de melk tellen echter zeker op als je meerdere keren per dag iets drinkt.

Als de gedachte om je koffie zwart te drinken je tegenstaat, heb je dan echt ooit van de smaak gehouden?

Thee is dan het perfecte alternatief, omdat je kunt kiezen uit een grote verscheidenheid aan theeën met allemaal verschillende smaken.

Aan de andere kant – wij ervaren dat veel koffiedrinkers die melk en suiker aan hun kopje koffie toevoegen, de overstap voor hun naar thee gemakkelijker is.

Een sterke melange zoals English Breakfast of Oost-Friese melange, of een Chai thee vallen dan gemakkelijk goed in de smaak.

Thee bevat aanzienlijk minder cafeïne dan koffie. Een cafeïne-‘tekort’ kan dan ook in eerste instantie ontstaan.

Zodra de ontwenningsperiode voorbij is, zul je echter merken dat de energieboost van thee evenwichtiger is en dat je over het algemeen rustiger en productiever bent.

Stoppen met koffie

Stoppen met koffie. Hoe pak ik dat aan? Er zijn twee manieren om te stoppen met koffie, en beide werken, afhankelijk van je persoonlijke voorkeur.

Eén methode is "cold turkey"-stoppen. Aangezien cafeïne slechts licht verslavend is, werkt dit voor veel mensen prima.

Het nadeel van cold turkey kan zijn dat de ontwenningsverschijnselen ernstiger zijn dat je had verwacht.

Thee drinken ter vervanging van (enkele koppen koffie), kun deze symptomen vermijden of in ieder geval verminderen.

Het verminderen van je dagelijkse cafeïneconsumptie kan even zo goed leiden dat je enkele ontwenningssymptomen gaat ervaren.

De andere aanpak is om de cafeïne-dosis geleidelijk aan te verminderen.

De beste tactiek is om een kop koffie te vervangen door een kop thee.

De eerste dag vervang je de kop avondkoffie door thee en gaat je daar een paar dagen mee door.

Na vijf tot zeven dagen kun je dan geleidelijk de kopjes koffie in de middag vervangen voor thee.

Dit herhaal je tot je alleen nog de koffie in de ochtend heb staan.

Na nog eens vijf tot zeven dagen vervang je nog een kop koffie door thee.

Eigenlijk bedoeld voor zware koffiedrinkers, maar werkt natuurlijk ook voor mensen die 's ochtends één kopje koffie drinken. Je kunt rustig aan wennen. Wel zo lekker.

Advies voor het drinken van thee in de ochtend

De meeste mensen drinken voornamelijk koffie in de ochtend. Is ook heerlijk. Dit maakt het ook weer tegelijkertijd moeilijker om dan juist de koffie te laten staan.

Daarom hebben we een aantal dingen opgeschreven die je kunnen helpen toch ook in de ochtend koffie te laten staan.

Bijvoorbeeld, je hoeft het niet bij één theesoort in de ochtend te houden

Het is gemakkelijk om vast te zitten in die ochtendroutine. Snappen we, maar dat hoeft niet zo te zijn.

Er zijn goede argumenten om verschillende theesoorten te nemen, en verschillende soorten thee te ontdekken, op verschillende dagen of op verschillende tijdstippen in de ochtend.

De theesoorten voor 's ochtends, kunnen bijvoorbeeld allemaal verschillen in eigenschappen, smaakprofielen en energiekracht…

Let op voedselinname vóór de ochtendthee

Sommige theesoorten werken beter op een lege maag. Andere werken juist weer beter na wat voedsel, zoals groene thee.

Het loont dus om eerst wat onderzoek te doen ... zodat je weet wanneer je gekozen theesoorten het best kunt nemen op het optimale tijdstip en zonder risico op maagklachten.

Koffieliefhebbers die 's morgens overstappen op thee

Hier is wat advies voor de liefhebbers onder ons die willen overstappen op thee.

Als het de cafeïneboost is die je nodig hebt om wakker te worden, begin dan 's ochtends met een hoog cafeïnegehalte en werk van daaruit naar beneden.

Wij zouden aanraden te beginnen met een zwarte ontbijtthee, of misschien zelfs een Yerba mate in de ochtend.

Maak van je ochtendthee het tweede kopje

Als je verslaafd bent aan koffie (en er zijn meer onder ons dan je denkt!), maak dan van een van de theesoorten het tweede kopje van de ochtend, of zelfs het derde.

Je krijgt nog steeds de voordelen, zonder je ochtendkoffie te hoeven opgeven.

Plan van Aanpak: switchen van koffie naar ochtendthee

Voor beginners ... en vooral voor degenen die koffie willen laten staan, is dit de volgorde die wij zouden adviseren voor het kiezen van een switch naar ochtendthee. Het is met name ook vooral het zoeken en vinden van een geschikt alternatief.

Probeer een week of langer theeën uit waarvan je denkt dat ze kunnen helpen - en laat je leiden door waar je nu staat en waar je naar streeft.

We reageren allemaal verschillend op thee, dus het is zinvol je eigen test te doen.

Stop dan wanneer je er een hebt gevonden die voor jou het meest geschikt is ...

of probeer een andere.

Probeer zoiets als het volgende plan

• Week 1: Yerba mate, Pepermunt of Citroen
• Week 2: Zwarte thee, Salie, Kurkuma of Kombucha
• Week 3: Matcha
• Week 4: English Breakfast, Witte thee