Gratis verzending vanaf €35*

Voor 15.00 uur besteld, dezelfde dag verstuurd*

Spaar punten voor kortingen

Hoe beoordeel ik de kwaliteit van pure thee?

29 mei 2022

14 minuten leestijd

Thee & meer

Het bepalen van de kwaliteit van je pure losse thee is niet gemakkelijk. Naast een aantal gradaties is de kwaliteit van thee af te lezen als je al een bepaalde kennis over thee hebt opgedaan. Omdat dit niet voor iedereen al weggelegd is, hebben ik een blog geschreven waarin ik je bij de hand neem. Als naslagwerk of om nieuwe dingen te leren. Ik leg me hier alleen toe op (de hoofdlijnen van) zwarte thee en groene thee.

Hoe beoordeel je zwarte thee?
Wat zijn de verschillen tussen 'flush'?
Hoe beoordeel je groene thee?

In het algemeen, kun je de kwaliteit van losse thee aan de hand van een aantal criteria bepalen. Kort door de bocht zijn dit de volgende zes criteria:

de regio, waar komt de thee vandaan,
plantage of theetuin, verdere specificatie van herkomst
terra, (samenstelling van) de grond waarop de struiken groeien,
het klimaat, type en aantal zonuren
de hoogte waarop de thee groeit,
de hoeveelheid neerslag, en
het vakmanschap van de teler.

Laten we met regio beginnen. Ontbreekt een duidelijk afkomst bij een pure thee dan kun je voor een aantal regio's/herkomstlanden vraagtekens bij de kwaliteit zetten. Denk aan 'zwarte thee' vs. 'zwarte thee Yunnan'. In China, India en Ceylon zie je veelal dat de thee meestal de naam van de streek (Keemun, Darjeeling) krijgt. Dat dit niet altijd van toepassing is, maakt de uitzondering hierop duidelijk – Japan. In Japan wordt vooral de naam van de theesoort gebruikt (bancha, sencha). Door onderscheid te maken tussen regio en theesoort wordt het vergelijken tussen verschillende ogenschijnlijk dezelfde theeën, gemakkelijker.

Ik ben begonnen met het benoemen van de herkomstregio omdat hier veel meer van af te lezen is dan alleen de herkomst. Regio gaat namelijk verder dan kwaliteitsbepaling alleen. Zo zegt het ook veel over smaaktypering, denk aan Yunnan vs. Keemun.

Terug naar de criteria. Het gaat er bij de criteria niet om een specificatie van één criteria alleen. Des te meer criteria zijn te benoemen, dus hoe specifieker de benaming is, des te beter de te verwachte kwaliteit wordt. Zo kun je bijvoorbeeld aannemen dat een Second Flush Darjeeling Pussimbing (een Darjeeling thee, afkomstig van theeplantage Pussimbing geplukt tijdens de tweede pluk second flush) beduidend hogere kwaliteit is dan een thee die alleen de naam ‘Darjeeling’ draagt.

De kwaliteit wordt ook uitgedrukt in hoe de theeblaadjes er uit zien. Het plukken van theeblaadjes in de plantage geeft namelijk niet altijd dezelfde blad. De één is groter, de ander kleiner of weer een ander is net nieuw terwijl de andere er al een poosje zit. Elke type blad geeft een andere smaak aan het aftreksel van de thee. Daarom worden de theebladeren gesorteerd na de pluk. Het sorteren van de theebladeren is in de theeproductie van cruciaal belang.

Het sorteren van de theebladeren, de indeling als het ware, wordt altijd gemaakt aan de hand van de grootte van de blaadjes. Na het drogen van de bladeren middels een oven of moderne droger, worden de bladeren op grootte gesorteerd met een zeefmachine. Alleen de zeer fijne, bijzonder exclusieve thee – dikwijls Japan thee en voor ceremonieel gebruik – worden met de hand geselecteerd. Deskundigen sorteren dus niet op kwaliteit en smaak, maar op het uiterlijk, type en grootte van de blaadjes. Logisch ook, smaak is namelijk niet van buitenaf te zien. Grootte, type en hoe het blad er in het algemeen er uit ziet wel. Zelfs de plek waar het blad groeide speelt een belangrijke rol.

De beste klasse geeft bijna altijd de beste kwaliteit. Een belangrijke redenering hierbij is: hoe groter het blad, hoe langer de thee moet trekken. Omdat sterkte, smaak en kleur bij het zetten van thee in verschillende tempo’s uit het blad extraheren in het kokende water, is het belangrijk dat alle stukjes blad die voor een theepot thee worden gebruikt even groot zijn.

De namen van de klassen verwijzen dus naar de grootte van de theeblaadjes of bladdeeltjes. Maar ook binnen die klassen zijn er weer variaties van grootte, kwaliteit en daarmee prijs:

Full leaf, of volledige blaadjes opgerold of in natuurlijke vorm gedroogd
Broken, gebroken grote bladstukken
Fannings, gebroken kleine bladstukken of gruis
Dust, de stoffige deeltjes die overschieten na het volledige sorteerproces

Het is goed om te weten dat vooral de laatste twee categorieën, fannings en dust, worden gebruikt voorin theezakjes. Dit maakt niet dat ze persé minder in kwaliteit zijn. De bladgroottes zijn perfect geschikt voor theezakjes. Het doel van een theezakje is snel thee kunnen zetten. Door de kleine grootte zijn beide categorieën hier juist perfect geschikt voor. Verder is het goed om te weten dat als iedereen losse thee zou drinken, er ook lang niet genoeg zou zijn.

Classificatie van zwarte thee

Voor verdere kwalificatie duiken we in de verschillende theesoorten. Laten we beginnen met zwarte thee. Voor de classificatie van zwarte thee kijken we eerst over wat voor type blad het gaat (full leaf, broken), dan kijken we naar de flush, en uiteindelijk de manier van plukken. Ondanks dat het een en het ander hand en hand gaan, zal er ook een hoop duidelijk worden.

Full leaf

Voor classificatie van kwaliteit van zwarte thee full leaf wordt er gebruik gemaakt van afkortingen die verwijzen naar kleur en bladherkomst. Een veel voorkomende term, en waar verwarring over bestaat, is Orange Pekoe (Oranje Pekoe, Orange Pecco). Met deze term wordt de kwaliteit beschreven van zwarte thee. Zo wordt de term gebruikt als classificatie van zwarte thee, vooral uit Sri Lanka (Ceylon – men gebruikt in de theewereld altijd nog de koloniale landsbenamingen. Hetzelfde geldt voor Formosa voor Taiwan), gebaseerd op de herkomst van het blad. Niet uit welke regio, maar als beschrijving waaruit de theebladeren bestaan. Om als Pekoe moet de thee uitsluitend uit nieuwe scheuten bestaan. Nieuwe scheuten die worden gevormd door het topblaadje (Tippy of hier Flowery Orange Pekoe – FOP) en de twee volgende blaadjes (hier Orange Pekoe – OP en Pekoe – P), de volgende bladeren (derde, vierde, etc.) geven thee van lagere kwaliteit (classificatie: souchong).

Bij het fermentatieproces kleurt het topblaadjes van zilver naar goudkleurig. Daarom vind je namen als ‘Golden Yunnan’. De naam ‘Golden’ verwijst naar de goudkleurige topjes of ‘tips’ die in zwarte thee te vinden zijn. Hiervoor worden afkortingen gebruikt, zoals:

P – Pekoe
OP – Orange Pekoe (zoals Orange Pekoe of Ceylon OP Pettiagalla)
FOP – Flowery Orange Pekoe
GFOP - Golden Flowery Orange Pekoe, bevat gouden tipjes
TGFOP - Tippy Golden Flowery Orange Pekoe, bevat veel gouden tipjes
FTGFOP - Finest Tippy Golden Flowery Orange Pekoe, thee van uitzonderlijke kwaliteit
SFTGFOP - Special Finest Tippy Golden Flowery Orange Pekoe, de allerbeste FOP

De laatste classificatie ‘SFTGFOP’ is de allerbeste FOP. SFTGFOP is zwarte thee van zeer uitzonderlijke kwaliteit en komt zelden voor. Dergelijke thee vind je alleen bij uitstekende hotels, speciaalzaken en worden alleen bij zeer bijzondere gelegenheden gedronken.

Bij de laatste twee classificaties, SFTGFOP en FTGFOP, bestaat er nog een verder onderscheid in kwaliteit. Wanneer een theeboer zijn SFTGFOP of FTGFOP beter vind dat die een concurrerende theeboer dan mag hij er als extra een cijfer 1 of 2 (I of II) na plaatsen. Zo ontstaat er een verder onderscheid:

TGFOP (zoals Very Honey Assam)
TGFOP I (zoals Assam Koomsong)
TGFOP II
FTGFOP
FTGFOP I (zoals Darjeeling Gielle)
FTGFOP II
SFTGFOP
SFTGFOP I
SFTGFOP II

Een mix van de beste zwarte theeën vind je in het 'zwarte thee startpakket Rond de Wereld No. 1'.

Broken tea

Bij gebroken zwarte thee (bijvoorbeeld Irish Breakfast) wordt eenzelfde soort classificatie gebruikt als voor full leaf zwarte thee. De F van Flowery is te vervangen voor de B van broken.

BOP – Broken Orange Pekoe
FBOP – Flowery Broken Orange Pekoe
GFBOP – Golden Flowery Broken Orange Pekoe
TGFBOP - Tippy Golden Flowery Broken Orange Pekoe

De reden dat FOP en haar consorten bekender zijn dan de tegenhanger BOP is omdat gebroken thee maar zelden als pure thee wordt gedronken en dikwijls als melange wordt gebruikt. Bovendien worden broken tea ook vooral voor de Engelse, Ierse, Noord-Amerikaanse, en Arabische markt gebruikt en veel minder voor de Nederlandse en Europese markten. Toch ook in Nederland bekende voorbeelden zijn de Irish Breakfast Tea, Scottish Breakfast Tea, English Breakfast Tea en Welsh Breakfast Tea. Al onze ontbijttheeën vind je hier. Lees ook onze blog 1. over ontbijtthee of blog 2. over wat wel/niet te doen voor de beste ontbijtthee !

Flush

De flush verwijst naar het tijdstip waarop de thee geplukt is. Er bestaan verschillende flushes, waaronder de meest bekende de ´first flush´. We hebben ze even op een rijtje gezet:

First flush
Second flush
Mousson flush
Autumn flush

Voordat we verder gaan, hoe ontstaat een flush? Dat zit zo. Elke theeplantage (zoals theeplantage Castleton) is verdeeld in verschillende delen, de zogenaamde tuinen. Niet te verwarren met theetuinen, want deze verwijzen weer naar theeplantages. Iedere dag wordt er in een ander deel geplukt. Na verloop van tijd (ca. 8-9 dagen) beginnen de theeplukkers weer in het gedeelte waar ze toen begonnen waren. De 8-9 dagen heeft de theeplanten de gelegenheid gegeven zich te herstellen, weer verder te groeien en nieuwe jonge blaadjes te maken. Dus elke ronde die ze maken wordt in principe gekenmerkt als een ‘flush’. Niet elke flush is echter gelijk… Wil je er meer over weten? Lees dan onze blog over flushes bij Darjeeling of lees meer over thee plukken.

First flush

De first flush is de eerste pluk (zoals First Flush Darjeeling van theeplantage Gielle) en vindt plaats na het winterseizoen, ergens in maart/april. Op het moment dat de eerste nieuwe scheutjes ontluiken na de koude winter. Er kan maar een tiental dagen geplukt worden omdat deze jonge, tere scheutjes bij het warme zonlicht snel tot grotere bladeren uitgroeien. Om het korte plukmoment bij te kunnen benen worden er vaak uit andere dorpen mensen bij geroepen om te helpen. Hoe lichter de topjes, des te beter, malser en fijner het aroma van de thee. Ze moeten dan ook haast onmiddellijk bij het uitkomen geplukt worden.

Second flush

De second flush, oftewel de tweede pluk (zoals Assam Second Flush van de theeplantage Koomsong) volgt logischerwijze op de eerste pluk. Tussen de eerste en tweede pluk wordt er gedurende enkele weken geen thee geplukt. De planten kunnen in deze tussenperiode weer even op adem komen na de eerste pluk. Wat toch altijd wel een aanslag is op de planten. Na de eerste pluk verandert het klimaat verder en begint het snel zomer te worden. Vanaf eind mei, begin juni start men weer met het plukken van de nieuwe blaadje. Die pluk levert de beste kwaliteit omdat de struik meer tijd heeft gehad om bepaalde stoffen aan te maken.

Mousson flush & autumn flush

Na de second flush, maar voor de autumn flush, volgt de mousson flush. Deze derde pluk vindt plaat in de regentijd. Met de zonuren er voor en de verfrissende regen tussentijd, wordt de mousson flush gekenmerkt door de tamelijk grote oogst. De regenval zorgt weer voor nieuwe energie waardoor het blad aan de struiken sneller groeien dan in de andere seizoenen. Logisch en makkelijk herkenbaar. Kijk maar eens naar het gras tussen bestrating voor een bui en er na. Dat verschijnt ook als donderslag bij heldere hemel na een regenbui.

De autumn flush is de vierde en tevens laatste pluk. Deze vind na de zomer en mousson pluk plaats, in de herfstperiode.

Er zijn niet alleen verschillen in kwaliteit tussen de flushes. De second flush is immers de beste kwaliteit. Vreemd eigenlijk dat dan toch de eerste pluk first flush het meeste bekendheid geniet. Het is dan ook deze pluk wat vaak op de verpakking van een product terecht komt, terwijl de andere plukken zelden worden genoemd. Dit heeft er vooral mee te maken dat de second, mousson en autumn flush in elkaar overlopen qua seizoen terwijl de eerste pluk echt losstaat van de andere plukseizoenen door de tussentijdse rustperiode.

Manier van plukken

Een andere aspect wat een groot gedeelte van de kwaliteit van de thee bepaalt is de manier waarop de theebladeren zijn geplukt. Thee wordt meestal met de hand geplukt, want machinaal plukken is in de bergen niet mogelijk. Het machinaal plukken van thee gebeurt op vlakke theevelden op zeer geringe hoogte. Vaak is de kwaliteit van machinaal geplukte thee beneden peil om als losse thee gedronken te worden. Dergelijk geplukte thee wordt enkel in theezakjes gebruikt, bestemd voor discountwinkels of onbeduidende merken. Turkije en Iran zijn voorbeelden – evenals Georgië dit was waar vooral machinaal geplukt wordt. Deze thee is vaak voor de binnenlandse markt of voor Saoedi-Arabië. Het plukken zelf kan op verschillende manieren, gerangschikt naar kwaliteit:

Fijnpluk, levert de hoogste kwaliteit, bestaande uit twee bovenste blaadjes en één theetopje.
Mediumpluk, levert goede kwaliteit maar beduidend minder dan fijnpluk. Bevat ook de bladtop, maar nu met 3 blaadjes er onder.
Grofpluk, levert de minste kwaliteit en bestaat uit de bladtop met vier theeblaadjes.

Voor de beste kwaliteit thee verwijderen de pluks(t)ers voor fijnpluk de twee bovenste blaadjes en één theetopje. De kwaliteit is zo kenmerkend dat de ‘two leaves and a bud’ een heel eigen kwaliteitsgradatie kent met FOP tot SFTGFOP. Goudkleurig in zwarte thee, zilverkleurig in groene en witte thee. Een indicatie van de kwaliteit. Soms plukt men de topjes apart voor de witte thee of om bij speciale kwaliteiten toe te voegen zodat er meer topjes aanwezig zijn, zoals bijvoorbeeld bij FTGFOP. De medium- en grofpluk is het meest gangbaar bij zwarte thee en oolong. Fijnpluk vooral bij witte thee en groene thee, en bij exclusievere zwarte thee en oolong.

Classificatie van groene thee

Nadat we zwarte thee bij de lurven hebben gehad, laten we eens kijken naar groene thee. Voor de meeste theeliefhebbers is de gradaties in zwarte thee wel gesneden koek. Toch merken we dat veel van onze klanten ook graag zelf hun groene thee op kwaliteit kunnen onderscheiden. Gelukkig hoef je geen connaisseur te zijn om groene thee van hoge kwaliteit te herkennen. Spijtig genoeg bestaat er niet een zelfde soort gradatie- en classificatiesysteem zoals bij zwarte thee. Wel zijn nog steeds regio en vooral herkomst (plantage) belangrijk. Hiernaast zijn je vier zintuigen belangrijk. Leer ze dan ook goed te vertrouwen.

Er zijn 5 manieren om de kwaliteit van groene thee te bepalen, elk speelt een eigen rol in het waardeoordeel. De vijf criteria zijn:

Reputatie
Aroma/smaak
Prijs
Uiterlijk
Gevoel (in de zin van voelen)

Het criterium die het meest tegen de belangrijke kwaliteitseisen aankomt, is reputatie. Handig ~dan ook om daarmee te beginnen!

Reputatie

De eerste manier om de kwaliteit van groene thee te bepalen, is om de volgende drie vragen voor jezelf te beantwoorden:

Waar hebben de theeblaadjes gegroeid, oftewel waar zijn ze verbouwd?
Wie is de producent?
Wie is de verkoper?

Voor ervaren theedrinkers en theekenners kan de naam van de producent, de regio en de naam van de verkopende partij voldoende zijn om te herkennen of de thee van goede kwaliteit is of niet. In veel gevallen is dit ook zo. Zo weten we allemaal dat thee van Fortnum & Mason of Mariage Frères uitstekend is. Hier staan ze simpelweg om bekend.

Wanneer de aanbieder minder uitgesproken is, focussen we op de producent en de herkomst. Herkomst is hierbij de belangrijk. Sommige landen produceren nou eenmaal betere (lees: de beste) groene thee. De beste Matcha thee bijvoorbeeld, komt altijd uit Japan. Japan staat erom bekend het beste op dit gebied te produceren. Taiwan en China produceren ook matcha-thee, maar de beste kwaliteit komt uit Japan. Hetzelfde geldt voor Sencha of Gyokuro. Yunnan of Darjeeling daarentegen zijn weer een ander verhaal.

Zoals je al ervaren hebt, er is wat voorkennis nodig om de verschillen tussen aanbieders en de herkomstlanden te identificeren. Als dit criterium te moeilijk wordt, ga dan door naar de volgende of sla onze website er op na.

Aroma / smaak

De oorsprong van de thee, dus waar deze vandaan komt, is erg belangrijk om van te voren vast te stellen wat voor smaak je verwachten mag. Het beïnvloedt namelijk in grote mate de smaak van groene thee. Matcha groene thee heeft bijvoorbeeld een natuurlijk zoete smaak. L-Theanine, een aminozuur dat veel voorkomt in matcha, ontstaat doordat de planten in laatste periode vlak voor de pluk in de schaduw wordt gezet. Dit zorgt voor een andere samenstelling in het blad, met een andere smaak tot gevolg. Dus als het niet goed in de schaduw wordt gekweekt, zal de thee een minder zoete, meer bittere smaak kennen. Hetzelfde is van toepassing bij bijvoorbeeld een Sencha thee. Een zeer goede Sencha thee uit Japan zal meer grassige en vegatieve smaaktonen kennen. Een sencha uit China zal meer zoeter van smaak zijn.

De meest effectieve manier om de kwaliteit van groene thee te bepalen, is door het eenvoudigweg te proeven. Hoewel dit bijna onmogelijk is voor de meeste mensen, zijn er ervaren en deskundige proevers die je als naslagwerk kunt gebruiken. Of gebruik een handige tool zoals Steepster. Ook op onze website is een schat aan informatie te vinden over allerlei soorten theeën met daarbij smaakindicaties.

Prijs

Net als bij elk ander (luxe) item – en dit is heel eenvoudig – kan de kwaliteit van groene thee in het algemeen, worden afgelezen aan de hand van de prijs. Groene thee van hoge kwaliteit verschilt meestal van die van thee van lage kwaliteit. Meestal ligt een 30 gram blik matcha-thee van goede kwaliteit ergens tussen de € 20 en 30. Alles goedkoper dan dit zal duidelijk van lage kwaliteit zijn. Te lage kwaliteit om lekker te smaken als thee, maar wellicht wel geschikt voor in de bereiding van gerechten of koekjes. 100 gram matcha gevonden voor € 15? Probeer het maar, je zult het verschil snel genoeg merken…

Uiterlijk

Hoe zien de bladeren er uit? Het vierde criterium om de kwaliteit van groene thee te bepalen, is door naar het uiterlijk van de theebladeren te kijken. Als je de theeblaadjes goed bestudeert, zijn er 3 hoofdindicatoren waarnaar moet uitzien:

Vorm van het blad
De kleur van het blad
Aroma

Bladvorm

De vorm van de theebladeren variëren naar gelang het type groene thee. Neem nou Sencha-theeblaadjes. Hoogwaardige Japanse sencha bladeren zijn strak, naaldvormig gerold. Ook zullen alle theebladen uniform in grootte zijn. Als uniformiteit ontbreekt, met andere woorden grotere zijn vermengd met kleinere theebladeren, dan is dit een teken van lage kwaliteit. Verder mogen takjes en bladnerven niet aanwezig zijn. Verder zit er ook weer verschil in smaak tussen afkomst, China Sencha van hoge kwaliteit en standaard grade Sencha.

Bladkleur

Kleur. Zeer belangrijk. Belangrijk uitgangspunt is - des te groener, des te beter. Matcha is hier een goed voorbeeld van. Matcha-thee van goede kwaliteit heeft bijvoorbeeld een felgroene kleur. Dit heeft alles te maken met dat het in de schaduw groeit waardoor de bladeren veel meer chlorofyl produceren. Matcha van lage kwaliteit heeft de neiging om een licht groene, geelachtige tot bruinachtige kleurtint te hebben. Dit kan komen dat de theestruiken slecht zijn afgedekt of dat oudere theebladeren zijn gebruikt. Vanzelfsprekend is OK mits je dit ook hebt gekocht. Wanneer je een matcha van food quality koopt bijvoorbeeld, is dit een gangbare kleur. Deze matcha is dan ook niet bedoeld om puur te drinken maar om te verwerken in gerechten en baksels. Heb je echter matcha van ceremoniële kwaliteit gekocht en deze kent een zeer flets groene, geelachtige kleur dan is er zeker een mismatch.

Bladaroma

Het aroma van de theebladeren moet duidelijk aanwezig zijn. Als aroma ontbreekt kunnen de bladeren oud zijn. Thee van hoge kwaliteit, zoals Sencha of matcha, kennen een grassig aroma, tot zelfs zeewier aan toe, en van nature een zoete geur.

Gevoel

Groene thee van hoge kwaliteit wordt gekenmerkt door een duidelijke textuur. Matcha-thee van goede kwaliteit voelt bijvoorbeeld meer als een fijn poeder dan typische losse bladthee. De textuur en het gevoel van het poeder zelf zijn voldoende om matcha van hoge kwaliteit te onthullen. Matcha-thee van hoge kwaliteit is heel fijn omdat het een kleine deeltjesgrootte (5-10 micron) heeft, wat betekent dat het vergelijkbaar is met babypoeder. Aan de andere kant heeft matcha-thee van lage kwaliteit grotere deeltjes, wat resulteert in een ruw gevoel wanneer je tussen je vingers wrijft.

Meer losse thee tips & veelgestelde vragen

Alle blogartikelen