Kalkaanslag natuurlijk verwijderen uit fluitketel of waterkoker

Een kopje thee is eenvoudig genoeg te zetten. Hoe goed de kwaliteit van je thee ook is, water is by far het grootste bestanddeel van je infusie.

Een cruciale fout die theeliefhebbers vaak over het hoofd zien. De waterkoker of fluitketel. En dan met name wat er op den duur achterblijft. We gebruiken onze fluitketels meer dan we ons realiseren. Met als resultaat, na verloop van tijd aanslag die achterblijft.

Kijk maar onder het deksel om te zien welke verschrikkingen er op de bodem op de loer liggen!

Kalkaanslag – het harde, kalkachtige residu dat zich na verloop van tijd ophoopt in waterkokers en fluitketels – is niet gevaarlijk om te drinken, maar kan de smaak van thee echt negatief aantasten.

De opbouw van kalkaanslag heeft een grote invloed op de smaak van thee, vanwege een hogere concentratie aan mineralen zoals calcium en magnesium. Deze elementen maken de smaak en textuur van thee vlakker.

En dat willen we niet…

In dit artikel gaan we jou leren hoe je een waterkoker of fluitketel moet schoonmaken en hoe je deze goed onderhoud zodat je er lang van kan genieten.

Belangrijk om te zeggen, we leggen het voor zowel waterkoker als fluitketel uit. Voor beide geldt in feite hetzelfde, maar waar nodig wijden we uit als dit van toepassing is.

Overigens, we gebruiken alleen natuurlijke methodes om je te helpen. Geen chemicaliën. En we doen het de eerste keer meteen goed.

Je komt er vanaf, promised!

Wat is kalkaanslag?

Kalkaanslag is een witte aanslag die ook wel bekend staat als calciumcarbonaat. De ‘kalk’ is De kalk is in feite opgelost calciumwaterstofcarbonaat (en magnesiumzouten). Kalkaanslag ontstaat op plaatsen waar heet water is verdampt en een deel van de resterende mineralen zijn gestold. Dit gaat als volgt. Wanneer het water wordt gekookt, dan ontleedt het waterstofcarbonaat ion in kooldioxide, water en een carbonaat-ion, waardoor de oplosbaarheid afneemt, en slaat het calciumcarbonaat neer of zet zich af aan wanden.

Je ziet het bijvoorbeeld met name rond het verwarmingselement of relatief evenredig verdeeld over de bodem en tot de gemiddelde waterlijn in de fluitketel.

Het zit in elk water, al komt het met name in ‘hard’ water tot uiting.

Hoe vaak moet je je fluitketel of waterkoker schoonmaken?

Je fluitketel en waterkoker moeten regelmatig worden schoongemaakt en ontkalkt. In ons geval – gebied met zeer zacht water – hoeven we niet vaak kalkaanslag te verwijderen. En dan praten we over 1x per 6 maanden of zelfs 1x per jaar. We raden aan om preventief te werk te gaan. Het is namelijk een ‘sluipmoordenaar’. Langzaam maar zeker neemt de smaak – zeer slecht waarneembaar – af.

• Reinig de buitenkant van de fluitketel of waterkoker eens in de twee weken, of wanneer nodig.
• Behandel kalkaanslag één keer per maand. Woon je in een gebied of stad (Rotterdam!) met ‘hard water’, dan wil je dit zeker vaker doen.

Wat is waterhardheid?

De hardheid van water wordt bepaald door de hoeveelheid calcium en magnesium in het water. Hoe meer van deze mineralen in het water, hoe harder het water.

• 0 tot 4 ºD = zeer zacht
• 4 tot 8 ºD = zacht
• 8 tot 12 ºD = gemiddeld
• 12 tot 18ºD = vrij hard
• 18 tot 30 ºD = hard

De verschillen hangen met name samen met hoe het drinkwater gewonnen is, denk aan grond-, oppervlakte- en duinwater. Allen verschillen ze in hardheid. Hard drinkwater komt echter nog maar in enkele gebieden in Nederland voor. Waterbedrijven ontharden het water centraal waar nodig, echter mogen ze centraal ontharden tot een minimum ondergrens van 5,6 dH (zacht water).

Optie 1. Ontkalken met (natuur)azijn

Natuur azijn – witte natuurazijn in ons geval - is een prima middel om oppervlaktes en apparaten te ontkalken. Natuur azijn is zuur en lost daardoor vrij gemakkelijk kalk en vet op. Gebruik geen schoonmaakazijn. Schoonmaakazijn is namelijk echt te agressief en kan rubbers, en koperen en plastic onderdelen van je waterkoker aantasten. Dit kan weer tot lekkages of zelfs kortsluiting leiden.

Dit zit als volgt.

In schoonmaakazijn wordt maar liefst tweemaal zoveel azijnzuur gebruikt als bij gewone natuurazijn. Het is simpelweg te sterk. Ook trouwens, schoonmaakazijn is een chemisch product en niet bedoeld voor consumptie.

Hoe gaan we te werk?

• Begin met het vullen van de fluitketel tot de maximale lijn met gelijke delen water en witte natuurazijn.
• Breng de waterkoker aan de kook en laat 2 uur staan.
• Giet leeg en spoel de binnenkant van de waterkoker na met schoon water.

Ervaring leert dat met een zachte spons of theedoek de kalkaanslag al te verwijderen is.

Als de kalkaanslag achterblijft, kun je het proces herhalen. Ook kun je de ratio veranderen door meer azijn dan water toe te voegen. Afhankelijk van de ernst - de dikte en verspreiding – van de kalkaanslag.

Schrob nooit het verwarmingselement. Je kunt de waterkoker beschadigen. Door een veiligheidscheck kan dit er toe leiden dat de waterkoker niet meer aan gaat.

Spoel en kook de waterkoker altijd na met schoon water. Herhaal dit tot de geur van de azijn is verdwenen.

Pro tip: Haal de stekker van de waterkoker uit het stopcontact. Better safe than sorry!

Optie 2. Citroen(sap en -delen) om te ontkalken

Geen zin in de penetrante azijngeur in huis? Snappen we, geen probleem. Deze ‘ontkalker’ is niet alleen honderd procent natuurlijk en niet zo duur, hij ruikt ook nog eens lekker fris.

Een andere manier om je waterkoker schoon te maken is met citroen. Het zuur van de citroen heeft een hetzelfde effect als het zuur van azijn.

• Vul je waterkoker met schoon water tot net onder de maximumstreep.
• Pers het sap van 2 citroenen uit in de waterkoker.
• Snijd de resterende citroen in kleine stukjes en voeg toe aan het water.
• Kook in de waterkoker of fluitketel, het citroensap, citroendelen en het water.
• Laat het 2 uur staan.
• Spoel de waterkoker om met schoon water en zorg ervoor dat je de resterende citroendelen verwijderd.

Optie 3. Met baksoda je fluitketel schoon te maken

Baksoda klinkt niet helemaal natuurlijk. Toch is dit het wel. Baksoda is een benaming van natriumwaterstofcarbonaat. Natriumwaterstofcarbonaat wordt namelijk in het lichaam in grote hoeveelheden geproduceerd door de alvleesklier. Dit om de zure maaginhoud te neutraliseren in de twaalfvingerige darm.

Na het zuur van citroen of azijn, gaan we een stapje verder om het hardnekkigste kalkaanslag te verwijderen. Nadat je een van de bovenstaande methoden hebt gevolgd, kun je een extra stap nemen en een paar eetlepels baksoda in de waterkoker toevoegen.

• Voeg je fluitketel of waterkoker met water.
• Laat de baking soda een paar minuten op de bodem liggen.
• Gebruik een zachte doek om de binnenkant van de fluitketel schoon te vegen en spoel daarna af.

Pro tip: Je kunt ook baksoda gebruiken in plaats van citroen of azijn. Gebruik ongeveer 2 eetlepels, voeg toe aan een volle waterkoker met schoon water, roeren en breng aan de kook.

De ´pro tip´ is trouwens ook goed inzetbaar bij andere ´nare´ smaakjes. Zo is het heel normaal om een metaalachtige smaak te ervaren bij een gloednieuwe fluitketel. Hebben we zelf ook gehad. Net zoals bij ons – normaal gesproken verdwijnt dit na verloop van tijd. Doet dit het niet en blijft de metaalachtige smaak hangen, probeer dan de bovenstaande baksoda-methode.

Optie 4. Ontharden van de waterkoker met Coca Cola?

Onze minst favoriete manier, want Coca Cola is natuurlijk niet heel natuurlijk. Pun intended. Wel voeding, dus daardoor valt ze wel weer binnen de scope van dit artikel. Vanzelfsprekend ook door de toegekende eigenschappen.

Het wondermiddel uit de 20^ste eeuw. Coca Cola. Wie kent het niet? Mijn vader gebruikte het al als een boutje was vast gaan zitten aan een moertje.

Werkte altijd. De wonderbaarlijke kracht van Coca Cola.

Nu gaat het niet zo zeer om de Cola, maar vooral om het koolzuur. Een echte krachtpatser als het gaat om het bestrijden van kalkaanslag.

• Vul je waterkoker met Coca Cola en zet aan de kook.
• Laat 30 minuten staan.
• Spoel grondig om eventuele geuren te verwijderen.

Optie 5. Hoe maak je een waterkoker schoon met citroenzuur

Citroenzuur – ook bekend als citric acid – is een organisch zuur dat van nature voorkomt in citrusvruchten zoals sinaasappels, citroen, mandarijn en limoen. In citroenen en limoenen vormt citroenzuur zo'n 8% van het geheel. Citroenzuur is ook los verkrijgbaar, als commercieel reinigingsingrediënt.

Volg deze stappen om met citroenzuur het ontharden:

• Vul je waterkoker tot hij ongeveer halfvol is.
• Breng de waterkoker aan de kook en haal de stekker uit het stopcontact.
• Voeg 2 eetlepels citroenzuur toe aan het water in de waterkoker.
• Gebruik de lepel om het poeder in het water te roeren. Let op, het is nog steeds heet!
• Laat het minstens 20 minuten in je waterkoker staan. Als 20 minuten zijn verstreken, leeg je de waterkoker en spoel je de waterkoker goed om.

Het filter van de waterkoker reinigen

Niet van toepassing bij een fluitketel, die heeft immers geen filter. Bij een waterkoker zeker handig om te doen. Niet vergeten de filters schoon te maken. Hier blijft namelijk veel kalk in zitten!

• Haal het filter uit de waterkoker
• Leg het ca. 20 minuten in witte natuurazijn
• Gebruik een schrobber om eventuele kalkaanslag te verwijderen
• Herhaal tot het filter volledig schoon is
• Spoel goed na en plaats terug in de waterkoker

Kalkaanslag in de toekomst voorkomen

Om kalkaanslag in waterkoker of fluitketel te voorkomen, heeft deze simpelweg regelmatig onderhoud nodig. Of een ontkalker. Best een dure grap voor een goede kop thee. Gezien we het onderhoud inmiddels bespreken hebben, daarom nog een aantal tips om kalk weg te houden.

1. Vul de waterkoker niet te vol

Stilstaand water leidt na verloop van tijd tot afzetting. Gooi daarom ongebruikt water weg. Of laat het resterende water afkoelen en giet het op de planten om te voorkomen dat het verloren gaat.

2. Hexi kalkvanger

Hexi is een kalkspons, een fijnmazig RVS gaas wat het kalk aantrekt. Eigenlijk veel eenvoudiger en milieuvriendelijker dan ontkalken. Leg Hexi simpelweg in de fluitketel of waterkoker, en de kalk wordt opgevangen in het fijne RVS gaas, in plaats van dat het gaat hechten aan de wanden. Ter reiniging af en toe laten opdrogen en het kalk eenvoudig afkloppen.

3. Waterfilteren of gefilterd water

Ok, toch nog even benoemen wat schijnbaar zijn veel mensen hier wel mee bezig. Begrijpbaar als je echt in een ´hard water´ gebied woont. Heeft natuurlijk ook effect op levensduur van vaatwasser, CV ketel en wasmachine. Niet alleen om een heerlijke kop thee. Best een grote stap om een ontkalker aan te schaffen.

Een tussenstap is door alleen gefilterd water te gebruiken. Gefilterd water – bronwater is niet persé ook gefilterd, let op – bevat beduidend minder mineralen. Dit verminderd de mate van afzetting of kalkaanslag.

4. Regelmatig schoonmaken

Het maakt niet uit hoe – gewoon regelmatig de waterkoker of fluitketel schoonmaken.

Zelfs als je waterkoker er schoon en kalkvrij uitziet, is voorkomen nog steeds de beste optie.

Zorg er daarom voor dat je regelmatig schoonmaakt. Even naspoelen na het koken of af en toe met een droge doek er door. Zie je aanslag ontstaan. Pak die natuurazijn of citroenen en direct verwijderen.