Guide: Kardemom thee (+6 recepten)

Kardemom is een van de bekendste specerijen in de wereld. Niet meer weg te denken uit de Midden-Oosterse en Aziatische keuken (lees: Indiase keuken). Zowel curry als Masala Chai zouden niet hetzelfde zijn zonder. Het is zelfs zo belangrijk dat het vaak de "Koningin der specerijen" wordt genoemd.

Vrij gangbare informatie. Wat je wellicht nog niet wist is dat er ook een heerlijk pittige thee mee kan worden gezet. Op zichzelf gezet is het van nature cafeïnevrij en kan het op elk moment van de dag gedronken worden. In dit artikel doen we alles over kardemom uit de doeken, waaronder hoe je kardemomthee (infusie) zet.

Wat is kardemom?

Kardemom is een pittige specerij die oorspronkelijk uit Zuid-Azië komt. Kardemom is inheems in het zuiden van India en Sri Lanka. Inmiddels wordt ze echter ook elders veel geteeld, zoals in Guatemala en Indonesië.

De plant behoort tot dezelfde familie als gember. Er zijn twee soorten kardemom. Beide zijn peulen en hebben een kleine, driehoekig in doorsnede en zijn spilvormig.

De peulen hebben een dunne papierachtige buitenkant en bevatten kleine zwarte zaadjes. Groene kardemom peulen zijn licht groen van kleur, terwijl zwarte kardemom peulen groter en donkerbruin zijn.

Zoals gezegd zijn er twee soorten kardemom. Beide kunnen gebruikt worden om thee van te zetten. De twee hoofdsoorten kardemom:

• Groene kardemom (Elettaria cardamomum) heeft een sterke, lichtzoete smaak
• Zwarte kardemom (Amomum cardamomum) biedt een rokeriger smaak die wordt geaccentueerd door een verfrissend aroma en muntachtige noten

Groene kardemom (Elletaria cardamomum)

In de volksmond beter bekend als de ´Koningin der specerijen´, wordt veel geteeld in de heuvelachtige gebieden van Zuid-India, maar ook in Sri Lanka, Papoea-Nieuw-Guinea, Tanzania, Indonesië en vooral ook Guatemala. Typische peulen hebben een groene kleur en een iets zoetere geur dan zijn grotere neef.

Van de twee is groene kardemom wereldwijd het meest geproduceerd, met een verhouding van ongeveer 3:2. Tenzij anders vermeld, wordt over het algemeen alleen de groene kardemom bedoeld wanneer we spreken over kardemom, kardemomthee of toepassing met kardemom. Zwarte kardemom is minder gangbaar in Europa.

Zwarte kardemom (Amomum subulatum)

Zwarte kardemom staat ook bekend als Nepalese kardemom. De specerij wordt dan ook veel geteeld in Nepal, en in India. In India vindt je teelt vooral in de sub-Himalayastaat Sikkim en West-Bengalen, beide in het noordoosten van India. Typische peulen hebben een zwart-bruine kleur.

Wat is kardamomthee?

Thee van kardemom is een infusie of kruidenthee gezet van de peulen van de kardemomplant. Kardemomthee wordt gemaakt door de kardemompeulen in heet water te laten trekken. De peulen kunnen direct in heet water worden gezet, maar ze worden ook vaak geplet om thee mee te zetten. Voor een nog sterkere smaak kunnen ze ook vermalen worden tot kardemompoeder.

De thee heeft vaak toetsen van appel en wordt naast zoete gerechten gedronken. Het is een van de meest gedronken theesoorten in het Midden-Oosten. Kardemomthee wordt vooral heet gezet, maar kan even zo goed ook na afkoelen gedronken worden als ijsthee.

Andere culinaire toepassingen van kardemom

De hele, geplette en vermalen peulen worden ook veel aks culinaire ingrediënt gebruikt. In de keuken worden de zaden en vaak omwille van de prijs ook de peulenschillen gebruikt. Kardemom is een hoofdbestanddeel van de Indiase keuken. Kardemom wordt ook veel gebruikt in het Midden-Oosten, waar gahwa een populaire kardemom-koffiecombinatie is.

Kardemom wordt verder in koek (speculaas), gebak, toetjes (bijvoorbeeld havermoutpap) en curry's toegepast. Het wordt veel gebruikt in spekkoek als groene kleurstof en in specerijmengsels zoals garam masala. Het wordt ook gekauwd als noot of gebruikt als een aromatische en essentiële olie in parfum.

Cafeïnegehalte van kardemom

Pure kardemomthee is een kruidenthee en is altijd cafeïnevrij, dus geschikt voor elk moment van de dag of nacht. Als het echter gemengd wordt met thee, bijvoorbeeld groene of zwarte thee, bevat het mengsel wel cafeïne. Het cafeïnegehalte hangt af van het soort thee en de zetmethode.

Hoe maak ik kardemomthee?

Om kardemomthee te maken ben je allereerst kardemompeulen nodig. Kardemom heeft een zeer sterke smaak, en vaak zijn een paar peulen genoeg voor een sterke kop thee. Om de meeste smaak uit de kardemompeulen te halen, plet je ze eerst. Doe dit voorzichtig, breken is voldoende. Gebruik ongeveer 3-6 peulen per kop water - waarbij 6 echt al aan de sterke kant is. Breng in een kleine steelpan vers water aan de kook. Voeg de geplette kardemompeulen toe, zet het vuur laag en laat ze ongeveer 15 minuten sudderen. Zeef, voeg eventueel suiker of honing toe en serveer.

1. Breng 2 koppen water aan de kook in een pan op het fornuis.
2. Haal het water van het vuur en voeg 3-6 kardemompeulen toe. Als je van plan bent thee te gebruiken, voeg deze ze dan ook nu toe.
3. Laat 5 minuten trekken voordat je eventueel melk of zoetstof toevoegt.
4. Geniet!

Tips voor het zetten van kardemomthee

Of je je kardemomthee nu zet met alleen kardemompeulen of in combinatie met thee of specerijen – met deze tips zet je het perfecte kopje kardemomthee.

Gebruik altijd ingrediënten van hoge kwaliteit voor de beste smaak. Zoals bij de meeste thee gebruik je natuurlijk alleen vers kraanwater. Bevat het water veel kalk gebruik dan gefilterd of bronwater.

Kardemomthee gaat heel goed samen met zwarte thee. Voor een minder cafeïnerijke optie kun je de kardemompeulen ook met groene thee of rooibos zetten. De kruidige tonen van kardemom combineren ook goed bij kokosmelk en koemelk. Eventueel zoeten door er honing, zoetstof en een kaneelstokje aan toe te voegen. Kardemomthee past goed bij zoete gerechten en kan worden gecombineerd met het dessert voor een zoet-pittige traktatie na het diner.

Hoe maak je kardemomthee: 3+ recepten

Kardemom is zeer veelzijdig te gebruiken in verschillende recepten. Kardemom is echter ook vrij onbekend waardoor we ons goed kunnen voorstellen dat je er niet zo maar mee gaat experimenteren. We hebben daarom een aantal theerecepten uitgewerkt. Met deze recepten kun je gemakkelijk zelf thuis kardemomthee zetten. Wees niet bang om te experimenteren en nieuwe smaken te ontdekken. Een goed begin is het halve werk. We beginnen daarom met basis Indiase kardemom thee recepten.

Recept 1: Basisrecept (geen toevoegingen)

Ingrediënten:

• 2 kopjes water
• 4 kardemompeulen
• Honing, bastaardsuiker, agave of een andere zoetstof (optioneel)

Instructies:

1. Breng water aan de kook in een steelpan
2. Plet de kardemompeulen
3. Voeg de kardemompeulen toe en zet het vuur laag
4. Laat de thee 15 tot 20 minuten trekken
5. Zoet met honing, bruine suiker of agave (optioneel)

Recept 2: Basisrecept met andere specerijen

Zoals gezegd combineren de kardemompeulen heel goed met andere specerijen, zoals gember of kaneel.

Ingrediënten:

• 2 kopjes water
• 4 kardemompeulen
• Kaneel, gember, venkel, anijs, etc. (naar smaak)
• Honing, bastaardsuiker, agave of een andere zoetstof (optioneel)

Instructies:

1. Breng water aan de kook in een steelpan
2. Plet de specerijen
3. Voeg de specerijen toe en zet het vuur laag
4. Laat de thee 15 tot 20 minuten trekken
5. Zoet met honing, bruine suiker of agave (optioneel)

Kies eerst voor 1 theelepel van 1 of meerdere specerijen. Het pletten van de specerijen is belangrijk om de smaak tot volledige wasdom te komen. Laat de kardemompeulen en andere specerijen in heet water trekken door ze 15-20 minuten op laag vuur te koken.

Erg lekker als je het combineert met hete melk. Verwarm en schuim hiervoor de melk op in een andere pan. Zeef de thee in een kopje en voeg de opgeschuimde melk toe. Je kunt het ook direct in melk klaar maken. Voeg eventueel bruine suiker of honing toe.

Recept 3: Basisrecept met zwarte thee

Zwarte kardemomthee is de eenvoudigste soort die je zelf kunt maken. Sterker nog, het is de basis van een zwarte chai thee.

Ingrediënten

• 2 kopjes water
• 4 kardemompeulen
• Zwarte thee (bij voorkeur Assam)
• Honing, bastaardsuiker, agave of een andere zoetstof (optioneel)

Instructies

1. Breng water aan de kook in een steelpan
2. Plet de kardemompeulen
3. Voeg de specerijen toe en zet het vuur laag
4. Laat de thee 15 tot 20 minuten trekken
5. Haal de pan van het vuur
6. Voeg na bovenstaande stap de thee toe, laat 3-5 min. trekken.
7. Zeef het aftreksel
8. Zoet met honing, bruine suiker of agave (optioneel)

Laat de kardemompeulen en andere specerijen (optioneel) in heet water trekken door ze 15-20 minuten op laag vuur te koken. Gebruik een Assam thee, en voeg dit aan het kardemomafkooksel toe. Laat 3-5 minuten trekken. Zeef, voeg eventueel melk toe en serveer.

Recept 4: basisrecept met groene thee

Kardemom combineert ook goed met groene thee. Ook hier kies je het liefst voor een groene thee uit India, maar een Gunpowder zou ook goed kunnen.

Ingrediënten

• 2 kopjes water
• 4 kardemompeulen
• Groene thee (China Gunpowder)
• Honing, bastaardsuiker, agave of een andere zoetstof (optioneel)

Instructies

1. Breng water aan de kook in een steelpan
2. Plet de kardemompeulen
3. Voeg de specerijen toe en zet het vuur laag
4. Laat de thee 15 tot 20 minuten trekken
5. Haal de pan van het vuur
6. Voeg na bovenstaande stap de groene thee toe, laat 2-3 min. trekken.
7. Zeef het aftreksel
8. Zoet met honing, bruine suiker of agave (optioneel)

Laat de kardemompeulen en andere specerijen (optioneel) in heet water trekken door ze 15-20 minuten op laag vuur te koken. Gebruik een sterkere groene thee, en voeg dit aan het kardemomafkooksel toe. Laat 2-3 minuten trekken, zeef en serveer.

Recept 5: Masala Chai recept (met kardemom)

Masala chai, ook wel gewoon chai genoemd, is een Indiase thee die inmiddels populair is in heel Zuid-Azië. Na Azië heeft het ook in het Westen een cultstatus gekregen. Masale chai wordt gemaakt door zwarte thee met specerijen in melk te zetten en vervolgens te zoeten met suiker. In India wordt de thee gezet met heet water en specerijen, en gezoet met gecondenseerde melk. De toevoeging van specifieke aromatische specerijen maakt Masala chai tot wat het is.

Dit recept is voor traditionele masala chai. Voeg gerust extra kruiden toe, zoals venkelzaad en anijszaad, het smaakprofiel te verdiepen.

Ingrediënten:

• 8 kardemompeulen
• 1 gember (2 theelepels)
• 2 kaneelstokjes
• 8 kruidnagels
• 2 theelepels losse zwarte thee (Assam of Darjeeling)
• 2 kopjes volle melk
• 2 kopjes water
• Een snifje zwarte peper

Instructies:

1. Vermaal de specerijen tot een fijn poeder met behulp van een vijzel of een koffiemolen. Je kunt ook kardemompoeder, gemberpoeder, kaneelpoeder en kruidnagelpoeder gebruiken.
2. Breng water en melk in een middelgrote pan aan de kook en voeg de zwarte peper, kardemom, verse gember, kaneel en kruidnagel toe. Zodra het water 100 °C bereikt, voeg je de zwarte thee toe.
3. Verlaag het vuur tot middelvuur. Plaats een deksel op de pan en laat het 10 minuten trekken.
4. Gebruik een fijnmazige zeef om de losse theeblaadjes en eventuele grotere stukken van de kruiden en specerijen te verwijderen.
5. Zoet met behulp van bruine suiker, honing, agave of ahornsiroop. Je kunt ook (witte)suiker en andere zoetstoffen toevoegen, maar deze 4 opties passen het beste bij het kruidige smaakprofiel.

Opmerking

In het algemeen wordt Masala chai gemaakt met behulp van een beetje melk. In dit recept gebruiken we volle melk, omdat in halfvolle en magere melk de pittige smaken niet zo goed tot hun recht komen. Je kunt ook volle melk vervangen door buffelmelk voor een nog traditionelere versie. Andere alternatieven zijn kokosmelk, amandelmelk of sojamelk.

Recept 6: Luxe kardamom met zwarte thee

Niets straalt zo veel comfort uit als een hete, dampende kop thee. We hebben een variant op het basisrecept met zwarte thee ook hier opgenomen. Het is in feite een variant op het voorgaande recept.

Ingrediënten

• 2 kopjes water
• 2 tl gember (gedroogd)
• 1 kaneelstokje
• 3 peulen kardemom (gekneusd)
• 1 kruidnagel
• 1 el zwarte thee (losse thee)
• 1/2 kopje melk (optioneel)
• 2 theelepels honing of onbewerkte suiker

Instructies

1. Meng in een steelpan het water, de gember, kaneel, kardemom en kruidnagel.
2. Breng het aan de kook en laat het ongeveer een minuut sudderen.
3. Voeg de thee toe en laat nog een minuut sudderen.
4. Voeg de melk toe, indien gebruikt, en laat nog een minuut sudderen.
5. Haal van het vuur, zeef in kopjes en zoet naar smaak.

Voordelen van kardemomthee

De Indiase keuken is kleurrijk en smaakvol, en de specerijen geven niet alleen een interessante draai aan het eten, maar hebben ook diverse voordelen voor de gezondheid die al sinds de oudheid bekend zijn. Een van die kruiden is kardemom.

Kardemomthee wordt dan ook in Zuid-Azië al lang gebruikt voor de behandeling van verschillende kwalen. Net als Indiase Masala chai thee is kardemom thee een hoofdbestanddeel van de Ayurvedische en traditionele geneeskunde. Het kruid kardemom wordt dan ook al sinds de oudheid gebruikt als kruidenmiddel.

Zelfs de oude Egyptenaren en Romeinen gebruikten kardemom in essentiële oliën, en zelfs voor andere medicinale doeleinden.

Kardemom heeft veel fytonutriënten. Het is ook een goede bron van calcium, kalium, magnesium en essentiële elektrolyten. Daarnaast is het een goudmijn van vitale vitaminen zoals vitamine C, niacine en riboflavine (vitamine B2). Door deze hele specerij aan je eten toe te voegen verrijk je het met tonnen voedingsstoffen en mineralen.

Het is niet aangetoond dat kardemom thee ernstige bijwerkingen heeft als het met mate wordt gedronken. Kardemom kan wel een wisselwerking hebben met bepaalde medicijnen. Raadpleeg dus een arts voordat je begint.

Kardemom kan een wisselwerking hebben op bloedverdunnende medicijnen en sommige antidepressiva. Verder kan kardemom leiden tot een allergische reactie, al is de kans zeer klein. Stop bij symptomen als een loopneus, een jeukende keel of ademhalingsmoeilijkheden, onmiddellijk met het gebruik.

Cultivatie, teelt & productie van kardemom

Kardemom is afkomstig van de zaden van verschillende planten uit de gemberfamilie, geteeld in regio's in India, Indonesië en Guatemala.

Kardemom wordt met de hand geplukt en in oktober geoogst. Het duurt ongeveer drie jaar voordat kardemomplanten vruchten dragen en ze zijn vier tot zes jaar commercieel productief voordat de opbrengst afneemt.

De peulen, die met tussenruimten langs de pluim groeien, bevatten bruine of zwarte zaden die zo klein zijn dat er vier peulen nodig zijn om een kwart theelepel te vullen. Dit maakt het een van de duurste specerijen ter wereld is.

Lang voordat de specerij wordt verpakt, gewogen en verscheept, moet ze eerst worden geoogst. Kardemombomen zijn in wezen wortelstokplanten die slungelige stengels uitzetten die vier meter hoog in de lucht reiken. Maar de oogst is niet moeilijk, want de planten dragen peulen aan hun basis.

Na de oogst worden de verse kardemompeulen naar drogers op hoge temperatuur gebracht om te drogen. Na het drogen worden de peulen in verschillende kwaliteiten gesorteerd, hetzij handmatig door bekwame vrouwen, hetzij machinaal bij grotere bedrijven.

In 2006 bedroeg de wereldwijde productie van groene en zwarte kardemom ongeveer 70.000 mt, waarbij Guatemala (45%) en India (21%) het gros voor hun rekening namen.

In Guatemala wordt alleen groene kardemom geteeld, terwijl beide soorten uit India afkomstig zijn. Naast Guatemala en India is Indonesië sinds 2003 opgedoken als 3^e belangrijke producent. In 2006 nam Indonesië bijvoorbeeld 18% van de totale productie voor zijn rekening.

Met betrekking tot zwarte kardemom is Indonesië de grootste producent (45%), terwijl Nepal (23%), India (15%) en China (14%) de rest van de aanvoer voor hun rekening namen.

Het is na saffraan en vanille de duurste specerij (€ 7-28 p/kg ) ter wereld en groeit in landen als Pakistan, India, Nepal, Bhutan en delen van Indonesië. Vandaag blijft India, of specifiek de staat Kerala, een van de grootste exporteurs van deze specerij. Kardemom groeit in overvloed in de heuvels van Munnar en Thekkady en vormt een belangrijk deel van de economie in een staat waar bijna de helft van de bevolking afhankelijk is van de landbouw als bron van inkomsten.

De laatste jaren wordt dit levensonderhoud steeds meer bedreigd. De goedkopere export uit Guatemala, dat pas een eeuw geleden is begonnen met het verbouwen en exporteren van de specerij, neemt snel de plaats in van de Indiase kardemom. Guatemalteekse kardemom wordt verkocht voor 6-8 €/kg. Ter vergelijking: de Indiase variant kost ongeveer 12 €/kg.

Kwaliteitsgrades en Standardisatie

Het interessante is dat de kardemom nooit wordt geproefd, maar de kwaliteit wordt beoordeeld op grootte en gewicht en visuele gaafheid. Daarnaast geeft ISO norm 882-1 enkele algemene richtsnoeren voor de indeling, de behandeling en de verpakking van kardemom.

Het Indiase sorteersysteem voor kardemom is gebaseerd op grootte (diameter), gewicht en kleur. Met name het gewicht van het product in gram per liter en de kleur zijn bepalend voor de kwaliteit. Her aandeel van gebarsten vruchten - open peulen - is eveneens bepalend voor de kwaliteit, net zoals de kleur (groen of geel) en de droogmethode (mechanisch of in de zon).

De hoogste kwaliteit van Indiase kardemom staat bekend als Extra Bold, 8mm (8mm is de diameter van de peul).

Er zijn maar liefst 25 kwaliteiten van Indiase kardemom, zoals Alleppey Green Extra Bold (AGEB), Bold, Superior en Light, allemaal voornamelijk gebaseerd op grootte en gewicht.

De volgende definities hebben betrekking op gangbare Indiase klassen.

• Export quality – “Extra Bold“ en “Super Bold“ zijn een populaire exportkwaliteit waarbij 90 procent van de kardemompeulen een diameter heeft van 8 mm of meer. Het product heeft een vale of goud-lichtgroene kleur. Uitgangspunt voor gewicht in gram per liter is 350-BL1 en 450-CGEB.
• Premium quality – Type kardemom valt onder “Bold“ waarbij de kardemompeulen een diameter hebben van 7,5-8 mm. Het product heeft een lichtgroene kleur. Uitgangspunt voor gewicht in gram per liter is CGB, BL1.
• Fairly good quality – Type kardemom valt onder “Extra Bold“ waarbij de kardemompeulen een diameter hebben van 6,5-7 mm. Het product heeft een groene of romige kleur. Uitgangspunt voor gewicht in gram per liter is AGB, BL2.
• Average quality – Type kardemom valt onder “Superior“, “Mota,Green” waarbij de kardemompeulen een diameter hebben van 6-6,5 mm. Het product heeft een lichtgroene kleur. Uitgangspunt voor gewicht in gram per liter is CG-1, CG-2.
• Inferior quality - Type kardemom valt onder “Shipment“, “Light“ waarbij de kardemompeulen een diameter hebben van kleiner dan 6 mm. Het product heeft een groene, lichtgroene, bruine of saaie kleur. Uitgangspunt voor gewicht in gram per liter is AGS, AG S1, AGL, Light & BL3.

Hoe dieper de groene kleur van de kardemom, hoe hoger de rang:

De volgende definities verwijzen naar gangbare Guatemalteekse rassen:

• Jumbo Green zijn extra grote groene kleine kardemompeulen
• Imperial Best Green zijn grote groene peulen
• Fancy Green Extra zijn extra groene peulen
• Fancy Green zijn middelgrote groene peulen
• Imperial Mixed Green zijn grote lichtgroene peulen
• Mixed Green zijn peulen van verschillende kleuren
• Mixed Green Split zijn middelgrote open groene peulen
• Yellow Mixed zijn middelgrote/grote gesloten gele peulen
• MYQ of Mixed Yellow Quality is middelgrote lichtbruine kardemom om te malen
• Seeds is kardemom zonder schil